Piwo lager - Przewodnik po smakach i rodzajach
Piwo lager to obecnie najbardziej znany rodzaj piwa na świecie, który cieszy nasze podniebienia już od ponad 100 lat. Lager charakteryzuje się czystym, łagodnym smakiem z subtelnymi nutami chmielu i słodu. Najlepiej smakuje schłodzony do temperatury 4-7°C. Doskonale pasuje do wielu potraw, od lekkich sałatek po pikantne dania mięsne. Idealnie komponuje się z kuchnią niemiecką, czeską oraz amerykańską. Pomimo swojej popularności niewiele osób wie, co dokładnie kryje się pod doskonałą pianą lagera.
Pochodzenie piwa lager
Słowo „lager" może zarówno odnosić się do wszystkich piw dolnej fermentacji, ale w węższym znaczeniu raczej używanym na co dzień, określa ono piwo trochę mocniejsze niż pils. Nazwa tego złocistego trunku wywodzi się od niemieckiego czasownika „lagern”, czyli składować lub leżakować, ponieważ lagery tradycyjnie były przechowywane w chłodnych piwnicach wyłożonych naturalnym lodem, a nawet w alpejskich grotach.
Pomimo że historia piwowarstwa sięga tysięcy lat, to dopiero w XIX wieku piwa dolnej fermentacji mogły naprawdę rozkwitnąć. Na początku bawarscy piwowarzy zmuszeni byli podporządkować się siłom natury i mogli warzyć lagery jedynie od początku jesieni do końca wiosny. Jednakże wynalezienie chłodzenia mechanicznego w XIX wieku przez Carla von Lindego zrewolucjonizowało produkcję lagera, umożliwiając kontrolowaną fermentację niezależnie od pory roku. Czesi bardzo szybko pozazdrościli Niemcom piwa dolnej fermentacji, wskutek czego powstał Pilzner, który niesamowicie szybko zyskał popularność w całej Europie.
W XIX wieku lager zyskał ogromną popularność w Europie, zwłaszcza w Niemczech i Czechach. Dzięki prostemu smakowi i łatwości picia, lager szybko stał się ulubionym piwem na całym świecie. Industrializacja i rozwój technologii chłodniczych umożliwiły masową produkcję lagera, co przyczyniło się do jego globalnej ekspansji, dzięki czemu lager obecnie stanowi około 90% konsumowanego piwa na świecie.
Proces produkcji piwa lager
Produkcja lagera rozpoczyna się od słodu jęczmiennego, wody, chmielu i drożdży. Kluczowym elementem jest fermentacja dolna, która odbywa się w niższych temperaturach (4-12°C) i trwa dłużej niż fermentacja górna. Po fermentacji piwo jest leżakowane od tygodni do kilku miesięcy, co nadaje mu klarowność i delikatny profil smakowy. Pomimo prostego składu lagery z różnych części świata czy nawet Europy różnią się od siebie smakiem. Wpływ na to ma nie tylko chmiel, ale również charakterystyka gleby w danym regionie oraz woda używana do produkcji piwa. W odpowiedzi na rosnącą świadomość ekologiczną, wiele browarów lagera wdraża zrównoważone praktyki produkcyjne. Obejmuje to redukcję zużycia wody, recykling odpadów i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.
Fermantacja dolna i fermantacja górna
Główne różnice między fermentacją dolną a górną dotyczą używanych drożdży, temperatur fermentacji, czasu potrzebnego na fermentację oraz profilu smakowego końcowego produktu. Fermentacja dolna, stosowana do produkcji lagerów, odbywa się w niższych temperaturach i trwa dłużej, co prowadzi do czystszego i łagodniejszego smaku piwa. Fermentacja górna, typowa dla „ale", odbywa się w wyższych temperaturach i jest krótsza, co daje piwa o bardziej złożonych i wyrazistych smakach.
Lager a pilsner
W 1842 roku Joseff Groll zaprezentował światu nową odmianę piwa dolnej fermentacji znaną jako pilsner. Połączenie jasnego słodu suszonego w niskiej temperaturze (później nazwanego pilzneńskim), wyjątkowo miękkiej wody z Pilzna, chmielu żateckiego (pochodzącego z miejscowości Žatec) oraz bawarskiej metody lagerowania zaowocowało powstaniem bardzo klarownego, złotego piwa o nazwie Pilsner Urquell.
Odmiany lagera
Przez kilkaset lat istnienia lagera powstało wiele różnych odmian nie tylko jasnych, ale również ciemnych tego piwa:
- Pilsner: klarowny, złocisty, łagodny lager.
- Helles: jasny, złocisty lager o słodowym charakterze,
- Dunkel: ciemniejszy lager pochodzący z Monachium,
- Dortmunder: czysty lager z wyraźnym słodowym smakiem,
- Porter Bałtycki: mocny, ciemny lager o intensywnym smaku kawy i czekolady,
- Vienna Lager: lager o słodowym smaku i czerwonym odcieniu,
- Schwarzbier: czarny lager z nutami czekolady,
- Oktoberfest/Märzen: miedziano-bursztynowe piwo warzone wiosną. Zanim możliwe było sztuczne chłodzenie piwnic, browarnicy w marcu tworzyli ostatnią przed latem warkę piwa. Niektóre o większej ilości alkoholu mogły dotrwać, aż do października, na festyn piwa znany jako Oktoberfest.
Rynek piw rzemieślniczych
W ostatnich latach rynek piw rzemieślniczych coraz bardziej się rozrasta, dzięki czemu piwa górnej fermentacji trafiają do większej grupy konsumentów. Nie oznacza to rychłego końca dla lagerów, wręcz przeciwnie. Piwa kraftowe słyną z odwagi do eksperymentowania, ale i miłości do tradycji. Dzięki pasji jaka stoi za rzemieślniczymi browarami możemy doświadczyć nie tylko IPA, APA, czy innych ciekawych stylów, ale także nowe oblicze piw dolnej fermentacji np. IPL czyli India Pale Lager, który wzbogaca lagera nowymi chmielami.
Również na naszym polskim podwórku pojawia się wiele rzemieślniczych lagerów. Browar Łańcut czy browar Piwne Podziemie zainspirowani naszymi południowymi sąsiadami stworzyli swoje wersje czeskich pilsów, browar Recraft postawił na organicznego pilsa, a Nepomucen i Trzech Kumpli wydali zarówno swoje pils,y jak i klasyczne lagery. Również browar Dziki Wschód może się pochwalić swoimi piwami dolnej fermentacji takimi jak football pils czy wersją na lubelskich aromatycznych chmielach.
Lager pomimo bycia młodszym rodzajem piwa zdominował cały rynek swoim łagodnym i prostym charakterem. Coraz większy wzrost popularności kraftów nie musi oznaczać rychłego upadku lagera. Zagłębienie się w temat różnych gatunków piwa i sprawdzanie chmieli z różnych części świata, może zachęcić każdego amatora jak i smakosza piw do ponownego, bardziej świadomego pochylenia się nad klasycznym lagerem, którego prostota wcale nie musi być tak oczywista jakby się mogło wydawać.
