Światowy Dzień Trzeźwości - refleksja nad kulturą picia w Polsce
Światowy Dzień Trzeźwości, obchodzony co roku 15 kwietnia, został ustanowiony przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), aby zwrócić uwagę na problem nadmiernego spożywania alkoholu i promować zdrowy styl życia. W tym dniu WHO zachęca do rezygnacji z alkoholu, podkreślając jego negatywny wpływ na zdrowie oraz relacje społeczne. Statystyki są niepokojące – alkoholizm to jedno z najczęstszych uzależnień na świecie, przyczyniające się do około 2,5 miliona zgonów rocznie, co oznacza większą liczbę ofiar niż w przypadku AIDS czy gruźlicy. Dodatkowo, nadużywanie alkoholu często wiąże się z przemocą, przestępczością oraz wypadkami drogowymi.
Alkohol od dawna odgrywa ważną rolę w polskim społeczeństwie i tradycji. Już w średniowieczu był nieodłącznym elementem uczt i spotkań towarzyskich, podkreślając pozycję gospodarzy. Wódka stała się symbolem polskiej kultury, a jej spożywanie wiązało się z różnymi rytuałami i tradycjami. Do dziś jest obecna podczas świąt, wesel i rodzinnych uroczystości, co świadczy o jej silnym zakorzenieniu w polskiej obyczajowości.
W ostatnich latach podejście Polaków do alkoholu uległo jednak istotnym zmianom. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez SW Research na zlecenie Związku Pracodawców Polski Przemysł Spirytusowy (ZP PPS), ponad 85% respondentów uważa, że alkohol można spożywać w sposób odpowiedzialny, a coraz więcej osób podkreśla znaczenie umiaru. W porównaniu do wyników sprzed kilku lat, zauważalny jest wzrost świadomości na temat zdrowych nawyków związanych z piciem. Co więcej, ponad połowa ankietowanych zauważa, że abstynencja na imprezach staje się coraz bardziej akceptowalna i popularna.
Nowe preferencje konsumpcyjne
Na przestrzeni ostatnich dekad zmieniła się struktura spożycia alkoholu w Polsce. Obecnie najczęściej wybieranym trunkiem jest piwo – statystyczny Polak wypija rocznie około 194 puszek lub butelek o pojemności 0,5 litra, co odpowiada ponad 5 litrom czystego alkoholu. W porównaniu do lat 90., kiedy przeciętne spożycie wynosiło około 38 litrów rocznie, dzisiejszy wynik niemal się podwoił. Coraz większym zainteresowaniem cieszą się również piwa kraftowe, smakowe i bezalkoholowe, co świadczy o zmianie gustów i większym zainteresowaniu zdrowszymi alternatywami. Choć wódka wciąż jest jednym z najpopularniejszych alkoholi w Polsce, wzrasta również sprzedaż whisky, rumu i innych trunków premium. Polacy coraz częściej sięgają po produkty wyższej jakości, zamiast wybierać tańsze, masowo produkowane alkohole.
Z pozytywnych zmian warto zauważyć, że wśród młodzieży zainteresowanie alkoholem stopniowo spada. Według badania ESPAD z 2024 roku, w grupie wiekowej 15–16 lat spożycie alkoholu w ciągu ostatniego miesiąca deklaruje 39% uczniów, podczas gdy w 2003 roku wskaźnik ten wynosił aż 72% u chłopców i 60% u dziewcząt. Największy spadek zanotowano w przypadku spożycia piwa. Dane te sugerują, że młodzi ludzie stają się bardziej świadomi konsekwencji picia alkoholu i coraz częściej decydują się na jego ograniczenie lub całkowitą rezygnację.
Wraz z rosnącą świadomością na temat negatywnych skutków alkoholu coraz więcej osób zaczyna praktykować odpowiedzialne picie. Polega ono na umiarkowanym i przemyślanym spożywaniu trunków, przy jednoczesnym dbaniu o własne zdrowie i bezpieczeństwo innych. Kluczowe zasady to m.in. unikanie alkoholu w sytuacjach wymagających pełnej koncentracji (np. prowadzenie pojazdów) oraz unikanie łączenia go z lekami.
Światowy Dzień Trzeźwości to dobra okazja do refleksji nad własnymi nawykami i wsparcia osób, które zmagają się z uzależnieniem. To także moment, by przyjrzeć się roli alkoholu w naszym społeczeństwie i promować bardziej świadome podejście do jego spożywania. Zmiany, które można zaobserwować w ostatnich latach – m.in. rosnąca popularność piw bezalkoholowych, spadek spożycia wśród młodzieży oraz większa akceptacja abstynencji – pokazują, że Polacy coraz bardziej doceniają zdrowy styl życia i umiar w konsumpcji alkoholu.
